Een luchtfoto van t Amelân uit ±mei 1969.
Op deze foto is het stratenpatroon nog goed terug te zien.
Als we linksboven over de brug het dorp binnen komen, ga je linksaf, langs de timmerwerkplaats van toen Van der Berg en later Grijpstra, nu Geke en Sybolt Engelsma. Je kunt daar achterlangs naar de Bozumervaart. Wij gaan rechtsaf langs de huizen en komen bij wat nu De Havens 23 is, Huize Nieuwenhuis. Daar kunnen we langs naar It Heech lopen. Voordat deze foto genomen werd, stonden daar op het huidige parkeerterrein achter het café, ook woningen. Wij gaan linksaf, voor de woonboerderij (Tryntsjebuorren 2) nog met de schuur, langs en kijken dan naar het huis van Pier Giliam met daar achter de oude Emmaschool. Daar werd Christelijk onderwijs gegeven, voordat in 1922 de school aan het begin van de Waltawei, nu Huize Enequist, in gebruik werd genomen. We lopen linksaf, richting de Boazumervaart. Daar is ook de Batten over de vaart, naar het weiland. Langs de vaart loop je in It Amelân. Je kon alleen dezelfde weg terug om er weer uit te komen. Voor de kinderen was er langs het water wel een sluippaadje naar De Kamp.
Wil je om It Amelân heen lopen, dan moet je langs het café en gebouw 1880, door Tryntsjebuorren naar Bakker Hardenberg, nu Foppe Boonstra. Bij de nu afgebroken schuur van de woonboerderij loopt op de foto een pad naar de woning van Pier Giliam met daarachter de oude Christelijke school. Aan het eind van de Tryntsjebuorren kun je dan rechtsaf richting de oude bakkerij, het huis met de pilaren en daar tegenover de voormalige smidse, nog in de oorspronkelijke stijl van voor de restauratie. Dat huis (De Havens 4, Huize Andree) staat nog net mooi op dit detail van de foto uit 1969.
Overigens zie je achter Tryntsjebuorren 1 nog de oude boerderij, die in de jaren ’70 is afgebroken.
Bewoning It Amelân in de 20e eeuw.
Met de huisnummers van de kaart ‘omstreeks 1900’ (De Emmaschool, bij 112, toen nog huis en pakhuis, het gearceerde gedeelte, en de Gereformeerde kerk waren nog niet ingetekend!)
‘It Amelân’ is het rijtje huizen dat tot in de Jaren ’60 van de vorige eeuw vanaf (nu) Foppe en Hetsche Boonstra langs de vaart stond, tot aan De Havens 16, Jan Scholtanus. Dit rijtje is nu volledig afgebroken.
Het gaat dan om de voormalige, 1e Emmaschool, een cluster huisjes dat één gebouw vormde, een rijtje van drie huizen dat haaks op de vaart stond. Dan zien we drie huisjes die tegen de voormalige boerderij gebouwd waren. Toen die boerderij opgeheven werd, kwam de steenhouwerij van Folkert Petrus Cuperus er in en in de jaren dertig de klompenmakerij van Jehannes en Bijlsma. Naast deze plaats lag een van de Haventjes en vervolgens het huis van nu Jan Scholtanus. Dat huis hoorde bij ‘De Kamp’. Voor zijn huis, ter plaatse van Jans’s oprit, stond ook nog een huis. Ter plaatse van de voormalige boerderij staan nu de twee onder een kap woningen van wijlen Laas Bonnema en de familie Sijbren Koopmans.
De huisnummers zijn vermoedelijk van rond 1900, de gemelde bewoners woonden hier vanaf de ‘20er jaren
De nummers verwijzen naar de huisjes op het bovenstaande kaartje.
112, Woning met het tot Emmaschool verbouwde kaaspakhuis (tot 1922, toen de nieuwe Emmaschool aan de Waltawei werd gebouwd!) Daarnaast woonde Albertus Martinus Santema.
en Master de Jager, Skoalmastershûs.
En een huurwoning.
113 Tseard van der Wal en Hil (Tseade Hil).
114 Huurwoning Franke & Afke Burghgraef. In de Jaren ’40: Van der Veen en in de jaren ’60: Strijdhorst.
Eigenaar was Lambertus de Jong.
115 Sjoerd Veenstra, met Lyts Bûthús. In de jaren ’40:Frou Bijlsma (mem van Kobus Bijlsma).
116 Alle van der Wal.
117 Akke van Dijk (tweede vrouw van Jacobus van Dijk, de vader van Simon van Dijk) Zij overleed in 1941.
118 Simon van Dijk X Uilkje Rauwerda (oliehandelaar).
119 Achter woonde Afke Eisma. In de jaren ’40: Tjerk van der Veen.
120 Tj. van Veen eig. In de jaren ’30 en ’40: Riemer en Jeltje.
121 Rechts: Pier en Afke Plantinga, melkvaarder.
122 Links woonden Albert en Siep Beeksma.
123Folkert Cuperus. Later Groenteman Durk en Neel Jellema. In 1943: Jehannes en Jantsje Bijlsma en daarna Kobus en Anneke Bijlsma.
124 Schuurtje???
125 eigenaar: Siebren Wijnia. Bewoond door Jan Leijenaar.
126 Siebren Wijnia. Bewoond door Diedert Jellema.
127 Siep Bleeksma, melkvaarder.
128 Timmerman Siebren Wijnia.
129 (De Havens 23)
130 (De Havens 23)
Huizen aan de andere kant van de Haven:
135 Durk Sybesma . Vanaf rond 1975: Jan Schotanus.
136 – 137 Lang woonhuis in twee gedeelten: Tonnen ophaler Tj. Dijkstra en arbeider D. Hoitenga.
De huurhuizen werden aan diverse huishoudingen verhuurd.
Het pad langs de Boazumerfeart was niet bestraat, maar verhard met puin en kappuin van de Grafstenen.
Voor de aanliggende huizen stonden een paar hokken aan de vaart. Daar vind je nu niets meer van terug, behalve het puin in de tuin als je wat in de tuin wilt planten (Naar: Jakla, herfst 2010)
Gegevens over diverse bewoners per Huisnummer:
112: Bij de Emmaschool was ook het huis van Master de Jager: kwam in 1904 uit Assen. Woonde op nr. 86 werd 83. Het gezin vertrok per 14 september 1921 naar Leeuwarden. Hij was geboren in Zwaagwesteinde op 5 maart 1875. Was getrouwd met Lipkje Bloemhof (*3 november 1876 in Bergum) Ze kwamen hier met twee zoons en vertrokken met 7 kinderen.
112: Ook: Albert Martinus Santema met Aukje Algera. Kwam in 1910 op nr 105 verhuisde per mei 1924 naar nr. 84a (toen bij de Emmaschool?) werd in 1930 vernummerd tot 85
113 Tsead van der Wal en Hiltsje (Tseade Hil) Verhuisden naar 25, = Tryntsjebuorren, de boerderij.
114: Franke en Afke Burggraef. Kwamen uit Boornzwaag. Ze woonden achtereenvolgens per 10 mei 1919 op nr 62. Verhuisden 12 mei 1920 naar 37 en naar 54 (?). In mei 1929 naar 100, dit werd in 1930: 134.
115: Sjoerd Veenstra met Hiltje Vierstra. Kwamen per 13 juni 1924 uit Deersum op nr 20, verhuisden (?) achtereenvolgens naar 144 en 100. Per 12 mei 1928 naar nr. 144 en per 12 mei 1929 naar 79 dat werd in 1930: 78.
117 Akke van Dijk-Zeilstra. (Weduwe van Jacobus van Dijk). Volgens zeggen de Zus van Simon van Dijk. Dit moet zijn: de tweede vrouw en weduwe van zijn Simon zijn vader. Ze is van 1854, 20 jaar ouder dan Simon. Zijn vader Jacobus is in 1872 getrouwd met Sijtske de Jong (1844-1887) en op 3 maart 1888 trouwde hij met Akke Zeilstra. Zij werd daardoor: Akke van Dijk-Zeilstra! Ze is 21-06-1941 in Boazum overleden op 87-jarige leeftijd. Uit de overlijdensakte bleek ze eerder al de weduwe te zijn geweest van Pieter Rauwerda.
118 Simon Jacobus van Dijk X Uilkje Rauwerda (oliehandelaar. Op de gezinskaart staat: arbeider). Hij woonde op nr. 84, werd 81. Het gezin kwam van Dearsum met de tweeling Pieter en Sijtske. Plus schoonmoeder Akke Zeilstra. Woonde zij op 117? Pieter kwam in 1933 op Makkum 3 te wonen.
119 Afke Eisma Geboren op 21 augustus 1878 te Bozum. Werkvrouw Ze woonde op nr. 80, werd 77 en het nummer veranderde in 1930 in 75. Ze was een dochter van Johannes Eises Eisma. (1838-1906) Hij was op 2 september 1876 getrouwd met Tjaltje Arjens Nauta. (16-05-1843 – 14-11-1881) Hij was Kleermaker en woonde met zijn dochter Afke in 1903 op nr. 55b verhuisde naar 87b, dat werd nr 80. Haar vader overleed op 5 december 1906. Afkes broer Eise kwam op 12 mei 1905 bij hen inwonen. Hij vertrok oktober 1811 naar Koudum. Afke is op 28 januari 1963 op 84-jarige leeftijd in Boazum overleden.
In de jaren 40: Tjerk van der Veen. (*04-03-1888 te Britswert – + 01-04-1965 te Harlingen (woonde te Tzum)) Hij was 23 mei 1914 in Mantgum gehuwd met Jeltje Jellema. Ze kregen 3 kinderen: Abraham op 31 maart 1915. Hij stierf op 23 oktober 1919. Minne werd geboren op 22 december 1917. Op 8 september 1920 werd de derde zoon geboren, die ook Abraham werd genoemd. In september 1927 zijn ze naar Workum verhuisd en kwamen in mei 1928 weer op hun oude adres terug.
120 Hier woonden Riemer en Jeltje. Bekend van hun maandelijkse avonturen, in de Jaren ’70 en ’80 opgetekend door Jakla in de Doarpsskille.
123 Folkert Petrus Cuperus vestigde de Steenhouwerij Cuperus rond 1840 in de boerderij op de foto. Twee generaties Cuperus hebben sinds die tijd de steenhouwerij in Boazum draaiende gehouden. Van de derde generatie hebben Gerrit en Lolke Cuperus in 1925 de zaak in Boazum voortgezet. De zonen IJsbrand in Drachten (1912) en Folkert in Meppel (1925) een steenhouwerij gevestigd.
De zaak is oorspronkelijk gestart op het voormalige straatje ‘it Amelân’ en in 1925 voortgezet in het centrum van het dorp. In 1953 is de zaak verhuisd en groter opgezet, aan de Steenklip in Sneek.
In de loop van de tijd zijn de huurwoningen tot aan de afbraak verhuurd geweest aan verschillende huishoudingen.
Het Pad langs de Boazumer vaart was niet bestraat, maar verhard met puin en kap puin van de grafstenen.
Voor de aanliggende woningen stonden een paar hokken langs de vaart.
Hier vind je nu niets meer van terug. Wil je hier wat in de tuin planten, dan vind je alleen maar puin en scherven.
(Naar Jakla in de Doarpsskille, herfst 2010)
