Inleiding
Tijdens de gezellige middag werd er na de film uit 1975-1976 ook nog een verhaal over de dokters in Boazum in de 20e eeuw gehouden. Echter dat verhaal verdronk in de gezelligheid van de middag. We brengen vandaag de lezing die die zaterdag werd gegeven.
Mijn grote dank gaat uiit naar Jelke Boonstra, die de Power point presentatie voor de gezellige middag heeft samengesteld!
Tezijnertijd brengen we een uitgebreider verhaal over de chirurgijnen en artsen in Boazum en over het voormalige doktershuis, Waltawei 10. Er is ondertussen weer veel meer gevonden.
Het verhaal
Nu de hite hei over het vertrek van Dokter Jansen een beetje geluwd is en ook bleek dat Dokter Hornstra nog niet met pensioen gaat en er, voorlopig, wel vier artsen in het dorp spreekuur houden, wil ik het vandaag graag over een stukje geschiedenis van de dokters in het dorp hebben. Voor vandaag grijp ik terug naar de 20e eeuw.
Deze heer op de foto is dokter Auke Pollius Ferwerda. Hij resideerde hier van 1893 tot 1905. Hij nam de praktijk over van zijn schoonvader, dokter Driessen.
Zijn verdienste voor de gemeente en passant voor het dorp is dat hij in 1902 mede het Groene Kruis in Baarderadeel heeft opgericht.
Die eerste vergadering van het Groene Kruis werd hier in Boazum gehouden. Dokter Ferwerda werd ook de eerste voorzitter. In 1905 raakte hij in het Ziekenhuis in Groningen en stierf daar. Zijn weduwe vertrok naar Apeldoorn, waar haar zoon studeerde. Op dat moment werd dokter Johannes Regenbogen hier de enige dorpsdokter.
Hij kwam mei 1889 wat stiekem binnen: hij huurde in de herberg van Oosterhout een afgeschoten ruimte om patiënten te ontvangen. Op de âlde Maije in 1890 vestigde hij zich op nr 81. Naar verluidt zou dat het achterhuis van Notaris Haagsma zijn. Op de hoek van de Waltawei en de Dokter Miedemastrjitte. Een maand later kwam er een dienstbode bij hem inwonen.
Ik stel me voor dat door de toenmalige bewoner, notaris Sjoerd Haagsma, dat onderkomen voor hem geregeld zal hebben.
Ze kenden elkaar omdat ze beide, Regenbogen en Haagsma, in het Boazumer leesgezelschap zaten. -Een groep mensen uit, zeg maar, de bovenlaag van de dorpsbevolking die een paar keer per jaar bij elkaar kwamen om hun zelfgeschreven verhalen voor te dragen en liederen te zingen- en ze deelden de liefde voor het Fries.
Notaris Haagsma heeft in 1895 zijn woning aan de linkerkant uitgebreid met een kantoorruimte.
Vijf jaar later verhuisde hij naar Sneek. Dokter Regenbogen heeft het huis toen gekocht. Je kunt dus zeggen, dat Waltawei 10 toen opnieuw het doktershuis was, zoals het ook al ruim 25 jaar was toen dokter Jouke Seerps Anema hier van 1838 tot en met 1864 woonde.
In 1915 was hij 25 jaar Arts. Dat werd voluit gevierd. Daarvoor werd de af te breken boerderij op de terp Hoekens, naast de kerk gebruikt. Daar was voldoende ruimte om alle gasten te ontvangen.
Het verhaal gaat dat er die Hemelvaartsdag 700 gasten waren, dat zullen zo’n beetje al zijn patiënten zijn geweest. Plus natuurlijk familie en relaties. Het werd een groot feest, met veel eten en drinken, feestliederen en dans, tot zelfs een vuurwerk aan toe.
Hij stopte in 1924 en verhuisde naar de Spanjaardlaan in Leeuwarden. Daar stierf hij 9 jaar later.
Zijn opvolging had nogal wat voeten in de aarde.
De eerste nieuwe dokter, Age Wijma overleed voortijdig.
De tweede, Pieter Veersma was hier een paar maanden actief, toen ook hij de geest gaf.
De derde, dokter Arthur Rijsbosch zette hier wel voet aan de grond. Hij kreeg hier twee kinderen en vertrok ‘al’ begin 1930 naar Steenwijk. Hij werd binnen een week opgevolgd door: Dokter Klaas Miedema.
Deze overgang was keurig geregeld door de beide heren, want de dokter Miedema verhuisde niet alleen op 3 maart, maar trouwde ook op die dag! Alles was dus tijdig voorbereid.
Hij voelde zich vast goed thuis in het dorp, omdat hij bij de start van de nieuwe kaatsvereniging “Lyts Begjin” dat jaar, en dat jarenlang volhield, een tientje doneerde, terwijl de meesten Fl. 1,- gaven en een enkeling Fl. 5,–
In de oorlog ’40-’45 was hij samen met Juf Anny, zijn assistente, betrokken bij het verzet. Hij heeft in zijn huis onderduikers gehuisvest gehad.
Die onderduikersplek kun je van opzij van het huis goed traceren, als je weet hoe je kijken moet. Waar de achterste ramen lager zijn, ten opzichte van de voorste ramen, kun je je daar die verborgen plek voorstellen. Achter de blinde muur boven de ramen is een slaapkamer. Om daar in te komen, moest je eerst een trapje af. Er was in 1937 een bouwvergunning aangevraagd om de vloer van deze kamer te verhogen! Toen is de vloer gelijkvloers gemaakt ten opzichte van de gang. Die loze ruimte onder de nieuwe vloer werd dus de onderduikersplek. Die kon je bereiken via een luik onder het zeil. Bij de slaapkamer ernaast bereik je de grond nog steeds via een trappetje van ongeveer een meter naar beneden.
De zuigelingen- en kleuterzorg werd altijd bij de dokter thuis gedaan. Vandaar dat de jonge Jelle Reen, toen nog vanaf Kleiterp, de kinderwagen met zijn broertje bij de Zuigelingenzorg mocht of moest, afleveren.
Als het controleren van de baby’s aan de gang was, kon je dat zien aan de kinderwagen parade naast de wachtkamer.
Mede doordat Anna Teakes zich sterk had gemaakt voor een Groene Kruis gebouw in Boazum en Dokter Miedema een deel van zijn uitzicht over de weilanden wel wilde missen, kon aan de Hoofdstraat in de jaren ’60 het Groene Kruis gebouw worden gezet.
Plaatjes van de grondwerkzaamheden rond het gebouw met enkele actieve Boazumers, waaronder jeugdige medewerkers!
Als Bonus zetten we er een interview van Dokter Miedema bij. Van wanneer en uit welke krant het komt, weet ik niet, maar vermakelijk is het.
Deze niet zo heel mooie foto van Dokter Miedema komt uit een krant, waar die geplaatst werd bij een poëtisch Fries geschreven ‘In Memoriam’ bij zijn overlijden.
Januari 1966 overleed Dokter Miedema plotseling in het Anthonius ziekenhuis in Sneek. zodat er niet op tijd voor een opvolger was gezorgd. ‘Pas’ in oktober dat jaar komt dokter Henk Heins met zijn gezin naar Boazum.
Hij en zijn vrouw Nel raakten al snel ingeburgerd en dokter durfde al gauw aan zijn overbuurman Slager Jan Tolsma, te vragen of een van diens zonen mee mocht om de weg te wijzen naar een patiënt: hij moest naar De Flearen en “Hoe kwam je daar!” of hij moest een bezoek brengen aan een zieke in Britswerd. Dat was de wereld uit, toen de weg Deersum-Oosterlittens en de aftakking naar Itens nog niet aangelegd waren.
Bij Britswerd was toen nog een Heechhout over de Franekervaart. Dat moest je maar weten!
Het echtpaar was samen met onder meer master Zantema en dokter Volkers ook actief om de leefbaarheid in het dorp te behouden. Over de saneringsacties van de gemeente, hoe goed ook bedoeld voor de hygiëne, kon hij net zoals master altijd wel over der rooie raken, omdat de afgebroken woningen niet in het dorp ‘terugkwamen’, maar vooral in Mantgum. Met hun acties hebben ze zelfs de nationale televisie gehaald!
Nel Heins slaagde voor de Fryske akten A en B en mocht zelfs les geven voor de cursus ‘Frysk foar net Friezen’ En ze zat in de redactie van de in 1969 opgerichte ‘Doarpsskille’! Daar verzorgde ze de berichten over het komen en gaan van de Boazumers, over de zieken, de overledenen in het dorp en over de trage vorderingen van het behoud en de restauratie van woningen die oorspronkelijk op de nominatie stonden om afgebroken te worden.
Per 1 januari 1995 stopte hij met de praktijk, omdat hij februari dat jaar 65 werd. Zijn opvolger werd Jannes Hornstra, die voor een nieuwe eigentijdse praktijkruimte koos.
Tot hij kon verhuizen, hield hij spreekuur in het oude doktershuis en woonde er tegenover in een inderhaast geplaatste stacaravan. Voor de nieuwe woning en praktijkruimte moest hurry hurry het bestemmingsplan voor het aanstaande ’It Oerd’ en ‘Blaukeesje’ uitgebreid en aangepast worden. Door Doarpsmienskip en het hele dorp, werd daar vanuit het dorp heftig aktie voor gevoerd. Zodoende kon het bestemmingsplan en de bouw van de nieuwe dokterswoning alsnog met spoed ingepland worden.
Nu hebben we daar zelfs een praktijk voor vier dokters! Hoe lang die luxe nog blijft, zal de toekomst uitwijzen!
